راهنمای تنظیم دادخواست و شکواییه: از ایده تا اجرایی شدن حق شما

💡 نکته طلایی: دادخواست یا شکواییه، اولین و مهم‌ترین سند شما برای دفاع از حق‌تان است. هر کلمه در آن می‌تواند نقش کلیدی ایفا کند.

گام اول: شناسایی موضوع و جمع‌آوری مستندات 🕵️‍♂️

اولین و شاید مهم‌ترین گام، روشن شدن موضوع دعوا برای خود شماست. دقیقاً چه اتفاقی افتاده؟ چه حقی از شما ضایع شده؟ در این مرحله باید مثل یک کارآگاه عمل کنید: تمام مدارک، قراردادها، پیامک‌ها، شهود، تاریخ‌ها و جزئیات مربوط به واقعه را جمع‌آوری کنید. هرچه اطلاعات شما کامل‌تر باشد، دادخواست شما محکم‌تر خواهد بود. این مستندات، ستون فقرات پرونده شما را تشکیل می‌دهند.

گام دوم: انتخاب صحیح مرجع قضایی 🏛️

دادگاه صالح برای رسیدگی به پرونده شما کجاست؟ دادگاه عمومی، دادگاه خانواده، دادگاه انقلاب، شورای حل اختلاف؟ انتخاب مرجع اشتباه باعث رد شدن دادخواست و طولانی شدن فرآیند می‌شود. معمولاً محل اقامت خوانده یا محل وقوع قرارداد، تعیین‌کننده است. (برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع دادگاه‌ها به بخش مقالات ما مراجعه کنید.)

گام سوم: مشخصات دقیق طرفین دعوا 👤

باید مشخصات کامل و دقیق خواهان (شما) و خوانده (طرف مقابل) شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شغل و آدرس پستی را بنویسید. اگر خوانده شرکت یا موسسه است، نام کامل، شماره ثبت، و محل ثبت و آدرس دفتر مرکزی الزامی است. کوچکترین اشتباه در آدرس می‌تواند باعث ابلاغ نشدن و تاخیر در پرونده شود.

گام چهارم: تعیین خواسته یا بهای خواسته 💰

شما دقیقاً چه چیزی از دادگاه می‌خواهید؟ بازگشت مال؟ دریافت پول؟ فسخ قرارداد؟ الزام به انجام تعهد؟ خواسته شما باید کاملاً مشخص و شفاف باشد. اگر خواسته مالی است، باید بهای خواسته را هم ذکر کنید. تعیین درست بهای خواسته بر روی هزینه دادرسی و مرجع رسیدگی‌کننده تاثیرگذار است.

گام پنجم: شرح واقعه و مبانی قانونی 📜

این بخش مهم‌ترین قسمت دادخواست است. ماجرا را به ترتیب زمانی، با زبانی ساده، روشن و بدون ابهام تعریف کنید. از حاشیه‌پردازی دوری کرده و فقط به اصل ماجرا بپردازید. در انتها، مستند قانونی خواسته خود را ذکر کنید. مثلاً اگر مطالبه وجه می‌کنید، به مواد مربوط به قرارداد یا مسئولیت مدنی اشاره کنید.

گام ششم: ذکر دلایل و منضمات 📎

در اینجا باید به تمام دلایل و مدارکی که در گام اول جمع‌آوری کرده‌اید اشاره کنید: کپی قراردادها، چک‌ها، سفته‌ها، شهادت شهود، قولنامه‌ها، نظر کارشناسی، سوگند، اَمارات قضایی و… هر مدرکی که ادعای شما را ثابت می‌کند باید فهرست شده و در صورت امکان کپی آن را ضمیمه کنید. این بخش پرونده شما را “اثبات‌پذیر” می‌کند.

گام هفتم: امضاء و ثبت دادخواست ✅

پس از تکمیل دادخواست، آن را امضاء کنید و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نمایید. این دفاتر دادخواست شما را بررسی کرده و در صورت تکمیل بودن به دادگاه صالح ارسال می‌کنند. فراموش نکنید که هزینه دادرسی را نیز در این مرحله پرداخت خواهید کرد.

فرق اساسی با دادخواست 🚨

برخلاف دادخواست که مستقیماً به دادگاه می‌رود، شکواییه ابتدا به دادسرا ارسال می‌شود. دادسرا وظیفه تحقیق، جمع‌آوری دلایل و کشف حقیقت را بر عهده دارد. پس از تحقیقات مقدماتی، اگر دلایل کافی برای اثبات جرم وجود داشته باشد، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری فرستاده می‌شود.

عناصر اصلی شکواییه 📝

• مشخصات شاکی: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شغل، آدرس و شماره تماس دقیق شما.
• مشخصات مشتکی‌عنه (متهم): اگر می‌دانید، نام، نام خانوادگی، نام پدر، آدرس و هر اطلاعات هویتی که از متهم دارید. اگر نمی‌شناسید، به این موضوع اشاره کنید (مثلاً “فرد یا افراد ناشناس”).
• موضوع شکایت: نوع جرم را به وضوح مشخص کنید (مثلاً “سرقت گوشی موبایل”، “کلاهبرداری اینترنتی”، “ضرب و جرح”).
• محل و زمان وقوع جرم: دقیقاً کجا و چه زمانی جرم اتفاق افتاده است؟ این اطلاعات برای صلاحیت دادسرا و سرعت رسیدگی حیاتی است.
• شرح واقعه: ماجرا را به طور کامل، صادقانه و بدون بزرگنمایی توضیح دهید. هر جزئیاتی که به اثبات جرم کمک می‌کند را ذکر کنید.
• دلایل و مدارک: هر مدرکی که دارید: فیلم، عکس، پیامک، شهادت شهود، گزارش پلیس، فاکتور، اسکرین‌شات و… را پیوست کنید.

نقش دلایل و قراین در شکواییه 🔍

در پرونده‌های کیفری، نقش دلایل و قراین حتی پررنگ‌تر است. دادسرا بر اساس این دلایل به تحقیق می‌پردازد تا به “کشف حقیقت” برسد. هرچه دلایل شما قوی‌تر و مستندتر باشد، احتمال صدور قرار جلب به دادرسی (کیفرخواست) بیشتر می‌شود. سعی کنید تمامی جوانب را پوشش دهید و هیچ مدرکی را از قلم نیندازید.

✅ یادآوری: در شکواییه، نیازی به ذکر مواد قانونی نیست؛ تشخیص جرم و مواد قانونی مربوطه به عهده بازپرس و دادستان است.

سناریو: مشکل اجاره‌خانه و عدم پرداخت

آقای محمدی خانه‌اش را به آقای کریمی اجاره داده بود. طبق قرارداد، آقای کریمی باید اجاره‌بهای هر ماه را تا پنجم ماه بعدی پرداخت می‌کرد. اما سه ماه است که آقای کریمی نه تنها اجاره را پرداخت نکرده، بلکه تلفن‌های آقای محمدی را هم جواب نمی‌دهد.

تحلیل و اقدام:

• نوع دعوا: این یک دعوای حقوقی است (مطالبه وجه اجاره‌بها و تخلیه عین مستأجره)، پس نیاز به دادخواست دارد.
• خواهان: آقای محمدی
• خوانده: آقای کریمی (با ذکر مشخصات کامل و آدرس دقیق)
• خواسته: ۱. مطالبه مبلغ اجاره‌بهای سه ماهه به انضمام خسارت تاخیر تادیه (جریمه دیرکرد)؛ ۲. تخلیه ملک مورد اجاره.
• شرح ماوقع: آقای محمدی باید توضیح دهد که قرارداد اجاره چه زمانی منعقد شده، برای چه مدت و با چه شرایطی. ذکر کند که آقای کریمی از چه تاریخی اجاره را پرداخت نکرده و تلاش‌های او برای ارتباط با مستأجر بی‌نتیجه بوده است.
• دلایل و منضمات:
  • کپی برابر اصل قرارداد اجاره
  • شهادت شهود (اگر کسی از عدم پرداخت اطلاع دارد)
  • پیامک‌ها یا مکاتبات (در صورت وجود)
• مرجع صالح: دادگاه حقوقی محل وقوع ملک.

نتیجه: با تنظیم دقیق این دادخواست، پرونده آقای محمدی به سرعت در مسیر درست قرار می‌گیرد و شانس او برای احقاق حق به مراتب افزایش می‌یابد. اگر به جای دادخواست، شکواییه تنظیم می‌کرد، پرونده او در دادسرا رد می‌شد و دوباره باید از ابتدا اقدام می‌کرد.

۱. اگر آدرس دقیق متهم/خوانده را ندانم چه کنم؟

در پرونده‌های کیفری، می‌توانید بنویسید “آدرس نامعلوم” یا “متهم ناشناس” و از دادسرا بخواهید تحقیقات لازم را انجام دهد. در پرونده‌های حقوقی، اگر آدرس دقیق نداشته باشید، فرآیند ابلاغ و رسیدگی بسیار دشوار می‌شود. در این موارد، می‌توانید تقاضای نشر آگهی کنید، اما توصیه می‌شود قبل از آن حتماً با یک وکیل مشورت نمایید.

۲. آیا می‌توانم خودم دادخواست/شکواییه تنظیم کنم؟

بله، از لحاظ قانونی منعی ندارد. این راهنما دقیقاً برای همین منظور نوشته شده است. اما به دلیل پیچیدگی‌های حقوقی و ریزه‌کاری‌ها، توصیه اکید می‌شود که برای اطمینان از صحت و کامل بودن، حتماً از مشاوره یک وکیل یا کارشناس حقوقی بهره‌مند شوید. یک اشتباه کوچک می‌تواند نتایج بزرگی داشته باشد.

۳. اگر پرونده من فوریت دارد، چه کنم؟

در برخی موارد خاص (مثلاً خطر از بین رفتن مال، یا در مسائل خانواده)، امکان دستور موقت یا تأمین خواسته/دلیل وجود دارد. این درخواست‌ها معمولاً باید در قالب دادخواست اصلی مطرح شوند و نیاز به بررسی فوری توسط دادگاه دارند. برای این موارد حتماً با یک متخصص حقوقی مشورت کنید.

برای یک مشاوره حقوقی تخصصی و راهنمایی گام‌به‌گام در تنظیم دادخواست یا شکواییه خود، درنگ نکنید!

ما اینجا هستیم تا به شما کمک کنیم تا حق خود را به بهترین شکل ممکن پیگیری کنید.

📍 آدرس: اتوبان باقری، فرجام غربی، بعد از عبادی، ساختمان کهکشان، پلاک 401، واحد 8، طبقه دوم
(جلسه حضوری فقط با هماهنگی قبلی)